\item \begin{center} \fbox{ \begin{minipage}{0.9\textwidth} \textbf{CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats)} to narzędzie do edycji genów. Umożliwia precyzyjne modyfikacje DNA. Zostało odkryte jako część systemu odpornościowego bakterii \cite{doudnaNewFrontierGenome2014}. \end{minipage} } \end{center} \vspace{.5cm} \begin{longenum} \item Jak działa CRISPR? \begin{longenum} \item CRISPR działa w połączeniu z enzymem Cas9, który działa jako "nożyczki" tnące DNA. System działa w kilku etapach: \begin{longenum} \item \textbf{Rozpoznanie celu}: CRISPR używa krótkiego odcinka RNA (gRNA - guide RNA), który jest komplementarny do docelowej sekwencji DNA. RNA prowadzi enzym Cas9 do odpowiedniego miejsca w genomie. \item \textbf{Cięcie DNA}: Po dotarciu do docelowej sekwencji, Cas9 przecina dwie nici DNA, tworząc przerwę. \item \textbf{Naprawa DNA}: Komórki próbują naprawić uszkodzoną sekwencję DNA, co może skutkować wprowadzeniem mutacji lub dodaniem nowego genu. \end{longenum} \end{longenum} \vspace{0.5cm} \item Zastosowania CRISPR \begin{longenum} \item CRISPR ma szerokie zastosowania w różnych dziedzinach: \begin{longenum} \item \textbf{Biotechnologia}: Edycja genów roślin, aby poprawić ich odporność na choroby, suszę, czy zwiększyć plony. \item \textbf{Medycyna}: Potencjalne terapie genowe do leczenia chorób dziedzicznych, takich jak mukowiscydoza czy anemia sierpowata. \item \textbf{Badania naukowe}: Badania nad funkcją genów i modelowanie chorób genetycznych. \end{longenum} \end{longenum} \vspace{0.5cm} \item Przykład w kontekście Arabidopsis \begin{longenum} \item CRISPR może być użyty do wprowadzenia modyfikacji w genach Arabidopsis odpowiedzialnych za reakcje na stres suszy. \item Można zaprojektować gRNA, aby wycelować w specyficzne geny regulujące tolerancję na suszę, a następnie użyć CRISPR do knock-out lub zmodyfikowania tych genów w celu poprawienia adaptacji roślin do warunków niedoboru wody. \item Dzięki CRISPR można tworzyć bardziej odporne odmiany roślin, co ma znaczący wpływ na rolnictwo, zwłaszcza w obliczu zmian klimatycznych. \end{longenum} \end{longenum}