\textbf{CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats)} to narzędzie do edycji genów. Umożliwia precyzyjne modyfikacje DNA. Zostało odkryte jako część systemu odpornościowego bakterii \cite{doudnaNewFrontierGenome2014}.
\end{minipage}
}
\end{center}
\vspace{.5cm}
\begin{longenum}
\item Jak działa CRISPR?
\begin{longenum}
\item CRISPR działa w połączeniu z enzymem Cas9, który działa jako "nożyczki" tnące DNA. System działa w kilku etapach:
\begin{longenum}
\item\textbf{Rozpoznanie celu}: CRISPR używa krótkiego odcinka RNA (gRNA - guide RNA), który jest komplementarny do docelowej sekwencji DNA. RNA prowadzi enzym Cas9 do odpowiedniego miejsca w genomie.
\item\textbf{Cięcie DNA}: Po dotarciu do docelowej sekwencji, Cas9 przecina dwie nici DNA, tworząc przerwę.
\item\textbf{Naprawa DNA}: Komórki próbują naprawić uszkodzoną sekwencję DNA, co może skutkować wprowadzeniem mutacji lub dodaniem nowego genu.
\end{longenum}
\end{longenum}
\vspace{0.5cm}
\item Zastosowania CRISPR
\begin{longenum}
\item CRISPR ma szerokie zastosowania w różnych dziedzinach:
\begin{longenum}
\item\textbf{Biotechnologia}: Edycja genów roślin, aby poprawić ich odporność na choroby, suszę, czy zwiększyć plony.
\item\textbf{Medycyna}: Potencjalne terapie genowe do leczenia chorób dziedzicznych, takich jak mukowiscydoza czy anemia sierpowata.
\item\textbf{Badania naukowe}: Badania nad funkcją genów i modelowanie chorób genetycznych.
\end{longenum}
\end{longenum}
\vspace{0.5cm}
\item Przykład w kontekście Arabidopsis
\begin{longenum}
\item CRISPR może być użyty do wprowadzenia modyfikacji w genach Arabidopsis odpowiedzialnych za reakcje na stres suszy.
\item Można zaprojektować gRNA, aby wycelować w specyficzne geny regulujące tolerancję na suszę, a następnie użyć CRISPR do knock-out lub zmodyfikowania tych genów w celu poprawienia adaptacji roślin do warunków niedoboru wody.
\item Dzięki CRISPR można tworzyć bardziej odporne odmiany roślin, co ma znaczący wpływ na rolnictwo, zwłaszcza w obliczu zmian klimatycznych.
